वेगवेगळ्या कालखंडात चालुक्य, राष्ट्रकूट, यादव व बहामनी राजवटीखाली असणारा सोलापूर जिल्हा इ.स. १९६० मध्ये महाराष्ट्राचा एक परिपूर्ण जिल्हा म्हणून उदयास आला. अनेक संतांच्या वास्तव्याने पावन झालेल्या या जिल्ह्याला संतांची भूमी म्हणून ओळखले जाते. अगत्य, साधेपणा, मनमोकळेपणा, पारंपारिकता हे इथल्या मातीचे विशेष गुण. कर्नाटक राज्याच्या सीमेला लागून असणार्‍या या जिल्ह्यामध्ये मराठी बरोबर कन्नड व तेलुगू भाषाही काही प्रमाणात बोलल्या जातात. संपन्न असा ऐतिहासिक आणि धार्मिक वारसा लाभलेला हा जिल्हा खाद्यसंस्कृती, कापडउद्योग व विशिष्ट शेती उत्पादनांसाठीही जगप्रसिद्ध आहे.

सोलापूर जिल्ह्यातील प्रमुख नदी म्हणजे भीमा. पंढरपुरात तिला चंद्रभागा म्हणून ओळखले जाते. त्याचबरोबर सीना आणि माण या नद्याही येथून वाहतात. सोलापूर जिल्ह्यातील माढा तालुक्यामध्ये भीमा नदीवर बांधलेले उजनी हे मोठे धरण सोलापूर जिल्ह्यास पाणीपुरवठा करते. धरणामुळे निर्माण झालेल्या मोठ्या जलाशयास यशवंतसागर या नावाने ओळखले जाते. या जलाशयावर येणारे हंगामी पक्षी 'फ्लेमिंगो' पर्यटकांसाठी विशेष आकर्षण ठरतात. नदी जोड प्रकल्पाअंतर्गत भीमा व सीना या दोन नद्या जोडणारा २१ किलोमीटर लांबीचा बोगदा हा या प्रकारचा आशिया खंडातील सर्वात मोठा बोगदा आहे. उजनी धरण, बॅकवॉटर आणि या जोडकालव्याच्या पाण्यामुळे जिल्ह्यात उसाचे पीक मोठ्या प्रमाणावर घेतले जाते. उसाचे मोठे उत्पादन असल्यामुळे सोलापूर जिल्हा सर्वाधिक साखर कारखान्यांचा जिल्हा ठरला आहे.